Σύμφωνα με τον πάντα έγκυρο Νίκο Σαραντάκο, ο όρος “γενόσημο” είναι σχετικά νέος όσο αφορά την γενική χρήση του από το ευρύ κοινό. Η έννοια του γενόσημου φαρμάκου είναι λίγο παλιότερη. Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) το ορίζει ως εξής:

Γενόσημο προϊόν είναι φαρμακευτικό προϊόν που έχει αναπτυχθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι ίδιο με ήδη εγκεκριμένο προϊόν (το προϊόν αναφοράς/πρωτότυπο). Το γενόσημο προϊόν περιέχει την ίδια δραστική όπως το προϊόν αναφοράς, σε ίδια ποσότητα. Η δραστική ουσία ενός φαρμάκου είναι το συστατικό που του προσδίδει τη θεραπευτική του αποτελεσματικότητα.

Σύμφωνα πάλι με τον ΕΟΦ:

Ένα πρωτότυπο φάρμακο είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιων ερευνών συνήθως των φαρμακοβιομηχανιών. Η εταιρεία που ανακαλύπτει ένα νέο φαρμακευτικό προϊόν αποκτά την «πατέντα» (δίπλωμα ευρεσιτεχνίας) και έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα πώλησης του φαρμάκου για ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα.

Μια φαρμακευτική εταιρεία μπορεί να επιλέξει την παραγωγή είτε πρωτότυπων είτε γενόσημων φαρμάκων (ή και τα δύο). Και τα δύο είδη φαρμάκων είναι αναγκαία όμως. Η έρευνα και η ανάπτυξη που πραγματοποιείται για να δημιουργούνται περισσότερα καινοτόμα πρωτότυπα φάρμακα είναι πάρα πολύ σημαντική να γίνεται. Με παρόμοιο τρόπο η καινοτομία των παραγωγών γενόσημων που ρίχνει τις τιμές χωρίς να πέφτει η ποιότητα βοηθάει στο να υπάρχει όσο το δυνατό μεγαλύτερη πρόσβαση σε ποιοτικά φάρμακα. Επειδή όμως η παραγωγή γενόσημου φαρμάκου έχει πολύ λιγότερο επενδυτικό ρίσκο (μια και δεν πετυχαίνει κάθε νέα προσπάθεια δημιουργίας φαρμάκου) από την παραγωγή του πρωτοτύπου, δίνεται η προστασία του διπλώματος ευρεσιτεχνίας (πατέντα) στους παραγωγούς των πρωτότυπων φαρμάκων για κάποια χρόνια. Με λίγα λόγια, τους δίνεται μονοπώλιο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ώστε να αποσβέσουν την επένδυση τους.

Κατά κάποιο τρόπο, τα πολιτικά κόμματα μπορούν να πράξουν το ίδιο. Έχουν επιλογή να καινοτομήσουν πρωτοτυπώντας ή μπορούν να προωθήσουν “γενόσημες” πολιτικές άλλων κομμάτων ή άλλων εποχών. Βέβαια, στην πολιτική δεν υπάρχουν διπλώματα ευρεσιτεχνίας, και οι αντιγραφές είναι μέρος του παιχνιδιού. Από την πλευρά της ηγεσίας των πολιτικών κομμάτων, οι γενόσημες πολιτικές έχουν λιγότερο ρίσκο, γιατί γνωρίζουν εκ των προτέρων (ως ένα σημείο) τι αποτέλεσμα θα έχουν. Καμμιά φορά, αυτό είναι θετικό. Δεν είναι ανάγκη σε όλες τις περιπτώσεις να ξαναεφεύρεται ο τρόχος.

Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου απαιτείται πρωτοτυπία, αλλά και ωριμότητα. Αν ένα κόμμα αντιπολίτευσης όπως ο ΣΥΡΙΖΑ με βλέψεις εξουσίας παράγει αποκλειστικά γενόσημες πολιτικές, τότε εξαρτάται από τον αντίπαλο για να κάνει την υπέρβαση. Όσο και αν κατανοώ τον φόβο του να χαθούν τα κεκτημένα και να “σκοντάψει”, δεν σημαίνει ότι ντε και καλά πρέπει πάντα να εισακούει στο ανώριμο αντανακλαστικό να υιοθετεί θέσεις μόνο και μόνο επειδή είναι σε αντίθεση με τον κυβερνητικό συνασπισμό. Μια από αυτές τις περιπτώσεις είναι το σχέδιο νόμου του υπ. Υγείας που θα ψηφιστεί στην ολομέλεια της Βουλής αύριο 27 Νοεμβρίου, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ έχει διαλέξει να πάρει θέση ενάντια σε νομοσχέδιο που θα επιβάλλει φθηνότερες τιμές για τα γενόσημα αλλά και για πρωτότυπα φάρμακα των οποίων έχει λήξει η πατέντα (off-patent).

Ο κυριότερος λόγος που είναι λάθος ο χειρισμός του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι δεν υπάρχει καμμία απολύτως επιστημονική βάση για να στηριχθούν οι επικίνδυνες και ανεύθυνες δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα για τα δήθεν φάρμακα “αμφίβολης ποιότητας” όπως αποκαλεί τα απόλυτα ασφαλή γενόσημα, υιοθετώντας την γραμμή παραπληροφόρησης του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών.

Αλλά ούτε και έχει κάποια άλλη λογική βάση η μπορεί κανείς να πει με τρόπο πειστικό πως η στάση του ΣΥΡΙΖΑ στο συγκεκριμένο θέμα έχει σχέση με αριστερή πολιτική ιδεολογία. Όταν προσθέτει ότι “η κυβέρνηση ενδιαφέρεται μόνο να πάει στο 1%, που λέει το Μνημόνιο” ή δεν έχει διαβάσει το σχέδιο νόμου ή ψεύδεται. Update 26/11/2013: Αναφέρεται στον στόχο να μειωθεί η φαρμακευτική δαπάνη στο 1% του ΑΕΠ. Το σχέδιο νόμου καλεί για 50% μείωση στην τιμή των φαρμάκων off-patent ή τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων χωρών της ΕΕ όποιο είνα χαμηλότερο όταν λήγει η πατέντα του πρωτότυπου. Η μέγιστη τιμή των γενόσημων ορίζεται στο 65% των αντίστοιχων φαρμάκων αναφοράς. Με λίγα λόγια, με το που λήγει η πατέντα ενός φαρμάκου, θα κυκλοφορούν γενόσημα με μέγιστη τιμή το 32.5% του πρωτότυπου. Ο μόνος λόγος που κυκλοφορούν σήμερα φάρμακα που έχει λήξει η πατέντα τους αλλά παραμένουν σχετικά ακριβά είναι επειδή τα παράγουν εταιρείες με όνομα “φίρμα”. Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν εναντιώνεται στις χαμηλότερες τιμές για τα off-patent προστατεύει τα κέρδη εταιρειών που αντλούνται σχεδόν αποκλειστικά λόγω “ονόματος”-σε επίπεδα αρκετά υψηλότερα από την υπόλοιπη Ευρώπη (σελ. 32). Update 26/11/2013: Κοιτώντας ξανά τα στοιχεία του ΣΦΕΕ, δεν είναι σαφή η εγκυρότητα τους για τη συγκεκριμένη σελίδα. Προστατεύει τα κέρδη εφοδιαστικής αλυσίδας 42.19% (€120.59 ανά έτος κατά κεφαλήν) που είναι ανάμεσα στα υψηλότερα της Ευρώπης σύμφωνα με έρευνα του Σύνδεσμου Φαρμακευτικών Επιχερήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ):

Πηγή: Μελέτη ΣΦΕΕ 2012 (σελ. 45)

Βέβαια, βάσει των ενδείξεων, το νομοσχέδιο μάλλον θα περάσει λόγω κυβερνητικής πλειοψηφίας. Σε αυτή την περίπτωση σε τι αποσκοπεί η στάση του ΣΥΡΙΖΑ; Μήπως σε περίπτωση που γίνει κυβέρνηση θα καταργήσει τον νόμο ανεβάζοντας τις τιμές των φαρμάκων στους πολίτες; Όχι βέβαια. Θα μετατραπεί σε υποστηρικτή και θα θελήσει να ξεχαστούν όσα είπαν τα στελέχη του, με τον ίδιο τρόπο που η Νέα Δημοκρατία μετατράπηκε σε υποστηρικτή του μνημονίου όταν εκείνη έγινε κυβέρνηση. Κατ’αυτό τον τρόπο ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να δηλώνει μεν εναντίον των γενόσημων φαρμάκων, αλλά συμπεριφέρεται σαν γενόσημη αντιπολίτευση.