Χίμπα Κριστ. (Οι φωτογραφίες είναι μια ευγενική προσφορά της ιδίας)

Το κείμενο που ακολουθεί είναι η δική μου μετάφραση του άρθρου μου στα αγγλικά που δημοσίευσε το VICE United States στις 19 Ιουνίου εδώ.

Πριν από περίπου ένα χρόνο, η Χίμπα Kριστ άρχισε να γράφει τις εμπειρίες της ως πρώην μουσουλμάνα αλλά και ως γυναίκας που σταμάτησε να φοράει μαντίλα και να τηρεί τους κανόνες σεμνότητας του Ισλάμ. Η Κριστ -που ζει στις ΗΠΑ σήμερα- χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Μάρουα Μπέρο όταν ξεκίνησε να γράφει. Η 25χρονη φορούσε μαντίλα σε όλη την παιδική της ηλικία και μέχρι και την ενηλικίωσή της, στη Σαουδική Αραβία και το Λίβανο και αποφάσισε να την αποχωριστεί όταν μετακόμισε στις ΗΠΑ. Τον ερχόμενο Αύγουστο κλείνουν δύο χρόνια που δεν φοράει μαντίλα.

Αυτή την εβδομάδα, η Κριστ, κατόπιν της δημοσίευσης του νέου εγχειρήματός της στο Tumblr με τίτλο «The Ex-Hijabi Fashion Photo Journal» βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας. Μια μέρα μονάχα αφότου το ξεκίνησε, συνειδητοποίησε ότι συντάχθηκε σχετικό άρθρο γι’ αυτό στη σελίδα του Mediaite. Η ίδια περιγράφει το Tumblr της ως «εορτασμό του σώματος και της μόδας, ειδικά για εκείνες που έχουν απορρίψει την ισλαμική σεμνοτυφία». Η πρώτη μου συνάντηση με την Κριστ ήταν μέσω του πρόσφατου συνεδρίου “Γυναίκες και Αθρησκεία“ του οργανισμού Center for Inquiry, και επί τη ευκαιρία ήρθα εκ νέου σε επαφή μαζί της ώστε να μιλήσουμε γι’ αυτό της το πρότζεκτ αναλυτικότερα.

VICE: Πώς θα χαρακτήριζες την αλληλεπίδραση μεταξύ του αθεϊσμού και του φεμινισμού σου και την απόφασή σου να βγάλεις τη μαντίλα;

Χίμπα Κριστ: Η απομάκρυνσή μου από τη θρησκεία οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην αδυναμία μου να συμβιβαστώ με το ρόλο των γυναικών  και τα δόγματα σεμνότητας στο Ισλάμ και τις άλλες αβρααμικές θρησκείες. Το σώμα μου ελεγχόταν και στιγματιζόταν συνεχώς, η συμπεριφορά μου αστυνομευόταν. Πολύ συχνά τα ισλαμικά δόγματα αντιμετωπίζουν τα σώματα με ντροπή, συγκρίνοντας τις γυναίκες με αντικείμενα προς κατανάλωση, όπως τα μαργαριτάρια και οι καραμέλες. Η αραβική λέξη που χρησιμοποιούν στο Ισλάμ αναφερόμενοι σε μέρη του σώματος τα οποία πρέπει να καλύπτονται είναι ‘αουρά’ (عورة), μια λέξη η ρίζα της οποίας σημαίνει “ελάττωμα”, “ατέλεια”, “ψεγάδι”. Στα αραβικά, τα ακάλυπτα σώματα των γυναικών αναφέρονται συχνά και ως ‘φιτνά’ (فتنة). Λέξη που περιγράφει τον πειρασμό και που, παράλληλα, περιγράφει την ανταρσία, τον εμφύλιο πόλεμο και τη διχόνοια. Μεγαλώσαμε, λοιπόν, ακούγοντας αυτά τα λόγια για το σώμα και τον εαυτό μας.

Αλλά το σώμα μου δεν είναι ένα αντικείμενο διχόνοιας που πρέπει να καλυφθεί. Πολλοί από εμάς έχουμε εγκαταλείψει το Ισλάμ ή έχουμε απορρίψει τους κανόνες σεμνότητας του, επειδή αρνούμαστε να μας αντιμετωπίζουν έτσι, αρνούμαστε να αντιμετωπίζουν τα μαλλιά και τα άκρα μας ως επικίνδυνα και ως πειρασμούς όταν αυτά μένουν ακάλυπτα. Οι πράξεις για την χαρά του σώματος και την απόρριψη των δογμάτων σεμνότητας ολοένα και αυξάνονται, πολλές φορές μάλιστα πραγματοποιούνται από ανθρώπους βαθιά θρησκευόμενους.

Μετά από τόση διαστρέβλωση και τέτοιο περιορισμό, θεωρώ ότι είναι πάρα πολύ σημαντική η ύπαρξη ενός χώρου στον οποίο θα μπορούμε να εκφραστούμε ελεύθερα, θα μπορούμε να μοιραστούμε τις εμπειρίες μας, θα μπορούμε να φορέσουμε ό,τι μας αρέσει  και θα μπορούμε, τελικά, να γιορτάσουμε τα σώματά μας χωρίς να αισθανόμαστε ντρόπη.

Ποια ήταν η πιο δύσκολη πτυχή του να μη φοράς πια μαντίλα;

Κάποια που φοράει μαντίλα, οφείλει να συμπεριφέρεται αναλόγως. Σεμνά, περιορίζοντας τη δημόσια παρουσία της, τη φωνή της, την επικοινωνία της με τους άλλους ανθρώπους. Κι όλα αυτά όχι λόγω προσωπικής πεποίθησης αλλά λόγω υποχρέωσης. Χρειάστηκε να καταβάλλω τεράστια προσπάθεια και να επιδείξω τεράστιο αυτοέλεγχο. Αναγκάστηκα να πω ψέματα με κάθε μέσο -με το σώμα μου, τις πράξεις μου, το πρόσωπό μου, τα λόγια μου-, να συμμετάσχω σε τελετές στις οποίες δεν πίστευα, να συμφωνήσω με καταστάσεις τις οποίες στην πραγματικότητα απεχθανόμουν, να κρατήσω το στόμα μου κλειστό απέναντι στο μισογυνισμό, το ρατσισμό και την ομοφοβία.

Κάθε άνθρωπος έχει τη δική του ιστορία. Προσωπικά, ούτε που μπορούσα να φανταστώ τη ζημιά την οποία θα επέφεραν στον ψυχισμό μου τα ψέματα αυτά, το κρυφτό και ο φόβος. Και πόσο θα με δίχαζαν. Ούτε που μπορούσα να φανταστώ τις συνέπειες τόσων χρόνων καταπίεσης – τη δυσφορία με την οποία θα γέμιζα, το πόσο ασύνδετη θα ένιωθα με το σώμα μου, πόσο εμμονικά θα με καταδίωκαν τα φαντάσματα αυτά του παρελθόντος. Ερχόμενη στην Αμερική, εμφάνισα συμπτώματα μετατραυματικού στρες – έξι ολόκληρα χρόνια μετά την πιο σκληρή κακοποίηση που υπέστησα ως αποτέλεσμα της προσπάθειάς μου να αψηφίσω την οικογένειά μου. Καταπίεσα πολλά πράγματα τα οποία αναγκάστηκα να αντμετωπίσω αργότερα, τώρα που είμαι επιτέλους ελεύθερη και είναι πιο ξεκάθαρα τα πράγματα.

Ίσως αυτό να είναι και το ισχυρότερο κίνητρο για μένα: η θεραπεία. Η απόκτηση ενός χώρου ελεύθερης έκφρασης δεν μπορεί παρά να δράσει λυτρωτικά και άρα θεραπευτικά για τις γυναίκες που μέχρι τώρα βίωσαν / βιώνουν τέτοιου είδους καταπίεση. Ένας χώρος που μπορούμε να διασκεδάσουμε και να νιώσουμε περήφανες για τα σώματά μας.

Όπως και με πολλές άλλες προσπάθειες που κάνουν προοδευτικοί μουσουλμάνοι ή πρώην μουσουλμάνοι,  υπάρχει πάντα η πιθανότητα να χρησιμοποιηθούν για να προωθηθεί η ατζέντα της δεξιάς ή ακόμα και η ισλαμοφοβία στην Αμερική και στο εξωτερικό. Ποιες είναι οι σκέψεις σου σχετικά με αυτό;

Πρόκειται για μια θεμιτή ανησυχία. Η ισλαμοφοβία είναι ένα πραγματικό και ατυχές φαινόμενο – και, μάλιστα, θα ήθελα να προσθέσω, ότι από τα βέλη της δεν γλιτώνουν ούτε οι πρώην μουσουλμάνοι, άθεοι. Πολλοί μη-μουσουλμάνοι βιώνουν την ισλαμοφοβία. Η δεξιά, απ’ την άλλη, που έχει ως μοναδικό στόχο να σπείρει τη διχόνοια αντί να συμβάλλει στην πρόοδο, αποτελεί έναν ακόμη λόγο ανησυχίας. Η ισλαμοφοβία πρέπει να καταδικαστεί κι εμείς πρέπει να είμαστε ιδιαιτέρως προσεκτικοί, έτσι ώστε να μην την καλλιεργούμε.

Η πιθανότητα να γίνει κατάχρηση του έργου μας είναι πάντα πιθανή, αλλά το έργο είναι πολύ σημαντικό για να παραμεριστεί για αυτόν το λόγο. Παρατηρείται μεγάλη πρόοδος στην εξασφάλιση των θεμελιωδών ελευθεριών σε αραβικές και μουσουλμανικές κοινωνίες, στην υποστήριξη του δικαιώματος στη θρησκευτική διαφωνία και την αποστασία. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι θα αγνοήσουμε το πρόβλημα. Γιατί το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει. Ελπίζουμε οι κινήσεις μας να αποφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα και προσπαθούμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο σαφείς και ανοιχτοί όσον αφορά τον φιλελευθερισμό και τον αντι-ρατσισμό μας, προωθώντας την προσωπική ελευθερία και ό,τι αυτή περιλαμβάνει.